Trục phá thành được khắc trên phù điêu của người Assyria
Vũ khí công thành là những vũ khí và công cụ hỗ trợ cho quân đội trong việc tấn công hoặc tiếp cận các tòa thành hay doanh trại của đối phương. Tùy theo từng loại vũ khí, số lượng sử dụng và đặc điểm của địa hình mà những khí cụ này có tác dụng hỗ trợ hoặc là công cụ tấn công chủ yếu.
Trải qua mấy nghìn năm lịch sử vẻ vang của cuộc chiến tranh công thành, con người đã ý tưởng ra rất nhiều khí cụ để công thành khác nhau từ loại thô sơ đến phức tạp. Dựa theo cách tiến công tường thành ( hoặc doanh trại ) hoàn toàn có thể phân những khí cụ công thành thành 2 nhóm lớn sau :
- Các vũ khí tấn công trực tiếp: là những khí cụ mà khi sử dụng bắt buộc phải áp sát chúng vào tường thành. Các khí cụ công thành loại này thường dùng để phá cổng thành hay tiếp cận tường thành rồi đưa lính vào bên trong thành. Các khí cụ thông thường nhất loại này gồm có: thang gỗ (tre), dây leo; trục phá thành (battering-ram); tháp công thành (siege tower).
- Các vũ khí tấn công từ xa: là những vũ khí tấn công tường thành và quân đội trên tường thành từ một khoảng cách nhất định. Khi sử dụng chúng ta có thể đặt chúng cách tường thành một khoảng và tránh được sự tấn công trực tiếp của binh lính thành bị vây. Các vũ khí loại này thời cổ cơ bản có máy bắn đá (catapult) và máy bắn tên (ballista), đến thế kỉ 4 người La Mã phát minh thêm súng bắn đá (onager), đến thời Trung Cổ xuất hiện máy lăng đá kéo (mangonel hoặc traction trebuchet), cuối thời Trung Cổ, người ta phát minh ra máy lăng đá (trebuchet) và cuối cùng là các loại súng thần công và pháo.
Súng thần công Mons Meg cỡ 510 mm của Scotland, được đúc vào năm 1449
Bạn đang đọc: Vũ khí công thành – Wikipedia tiếng Việt
Thời kỳ sơ khai[sửa|sửa mã nguồn]
Những tòa thành cổ nhất được thiết kế xây dựng ở Hy Lạp khoảng chừng 6800 năm trước Công Nguyên tại Sesklo [ 1 ], sau đó đến những tòa thành kiến thiết xây dựng ở Trung Đông, Ấn Độ và Ai Cập từ 4000 đến 2500 năm TCN. Các thành bang ( polis ) cũng được kiến thiết xây dựng liên tục ở Hy Lạp từ 3000 – 2000 năm TCN để phòng thủ. Ở Trung Quốc, tòa thành đất tiên phong được tìm thấy kiến thiết xây dựng từ thời nhà Thương thế kỷ 15 TCN bao quanh 1 diện tích quy hoạnh khoảng chừng 1900 m² [ 2 ]. Tuy nhiên, khi những tòa thành tiên phong được thiết kế xây dựng, cuộc chiến tranh công thành còn rất là thô sơ, những bức tường thành cũng còn thấp và tương đối yếu nên những cuộc chiến đa phần vẫn là đánh giáp lá cà. Một thời hạn ngắn sau đó, những tòa thành được kiến thiết xây dựng cao hơn, bền vững và kiên cố hơn và lúc này thang gỗ-khí cụ công thành tiên phong của trái đất đã sinh ra. Tuy nhiên, đến lúc này những cuộc chiến công những tòa thành bền vững và kiên cố diễn ra cực kỳ khó khăn vất vả, điển hình như cuộc chiến thành Troy lê dài tới hơn 10 năm .
Thời Cổ Đại[sửa|sửa mã nguồn]
Đến đầu thời kỳ đồ sắt, người Assyria ý tưởng ra trục phá thành và tháp công thành Open ở Trung Đông đã làm cho việc công thành bớt khó khăn vất vả và nguy hại hơn. Tiếp đó, những kỹ sư Hy Lạp ý tưởng ra những cỗ máy có năng lực công thành từ xa ( như catapult ) khiến cho lợi thế mở màn nghiêng về bên công thành. Cuối thời Cổ đại, những kỹ sư La Mã liên tục tăng trưởng những cỗ máy này đưa chúng lên tầm nghệ thuật và thẩm mỹ. Giờ đây, với sự trợ giúp của những cỗ máy kinh khủng, ngay cả những tòa thành bền vững và kiên cố nhất được phòng thủ bởi những con người rất gan góc như Jerusalem cũng không hề phòng thủ được. Người La Mã thực sự xứng danh là một trong những dân tộc bản địa bậc thầy về công thành của quốc tế, họ đã tạo ra những cỗ máy có năng lực bắn những tảng đá nặng 1 tale ( 36,8 kg ) tới những tường thành cách xa đến 370 m. [ 3 ]
Thời kỳ đầu và giữa Trung Cổ[sửa|sửa mã nguồn]
Cùng với sự sụp đổ của phía Tây đế quốc La Mã cũng như sự suy yếu chung của cả đế quốc này, những giải pháp công thành ở châu Âu ngày càng lụi tàn trong thời kì đầu Trung Cổ. Các pháo đài trang nghiêm mọc lên khắp nơi và trở thành những nơi bất khả xâm phạm của những lãnh chúa. Mặt khác, do trình độ tăng trưởng thấp của những dân tộc bản địa chinh phục phía Tây La Mã và do khu vực này bị cắt vụn thành những nhiều vương quốc, lãnh địa nhỏ nên việc công thành càng trở nên kém hiệu suất cao. Vào thời kỳ đầu và giữa Trung Cổ, chỉ có ở Đông La Mã những cỗ máy công thành mới Open thường trực trong cuộc chiến tranh. Đầu thế kỷ 6, trong những cuộc chiến Phục hồi đế quốc của nhà vua Justinianus I, những cỗ máy tiến công từ xa và có uy lực lớn như ballista, onager vẫn được sử dụng. Tuy nhiên, đến đầu thế kỉ 9 chúng có vẻ như đã biến mất, tác phẩm viết về quân sự chiến lược nổi tiếng ” Taktica ” viết bởi nhà vua Leon VI chỉ nhắc tới trục phá thành và tháp công thành [ 4 ]. Trong khi đó, ở Trung Quốc, những cỗ máy công thành mở màn Open và đến thời Đường thì gần như đã hoàn hảo. Các công cụ công thành Thông điển liệt kê gồm có : phi thê ( thang tre ), tiêm đầu mộc lư ( lừa gỗ nhon đầu ) – trục phá thành, phao xa ( máy bắn đá ), giáo xa nỏ ( máy bắn tên ) [ 5 ]. Nhà Sassanid sau một thời hạn dài cuộc chiến tranh với La Mã cũng đã học cách công thành. Kĩ thuật công thành của người Ấn Độ, người Hun cũng có những bước văn minh .
Cuối Trung Cổ và Phục Hưng[sửa|sửa mã nguồn]
Đến cuối thời Trung Cổ,các công cụ công thành ở châu Âu bắt đầu phát triển.Đặc biệt,với sự xuất hiện của máy lăng đá(trebuchet)khoảng cuối thế kỉ 12-đầu thế kỉ 13,kĩ thuật công thành ở châu Âu đã có những bước đột phá.Nhiều pháo đài cổ kiên cố bị khuất phục trong thời kì này,cùng với đó các công cụ như trục phá thành,tháp công thành đã được sử dụng trở lại.
Các khí cụ công thành trực tiếp[sửa|sửa mã nguồn]
Trục phá thành[sửa|sửa mã nguồn]
Đây là một công cụ đơn thuần dùng để hủy hoại cổng thành giúp cho binh lính tiến vào trong thành. Bộ phận đa phần của nó là một thanh gỗ lớn dùng để tông hỏng cổng thành. Nó được ý tưởng vào thế kỉ 8 TCN, khởi đầu hoàn toàn có thể chỉ là 1 thành gỗ đơn do nhiều người cùng bê. Sau đó, những bộ phận khác như bánh xe, mái che từ từ được thêm vào .
- ^ ” Organization of neolithic settlements : house construction “. Greek-thesaurus. gr. Truy cập 2013 – 05-04 .
- ^ Needham, Volume 4, Part 2, 43
- ^
Josephus, Cuộc chiến tranh La Mã – Do Thái,quyển VI,chương 6,phần 3. http://www.sacred-texts.com/jud/josephus/war-5.htm
- ^ Leo VI, Taktica
- ^ Đỗ Hựu, Thông điển, Binh điển, binh thập tam, công thành chiến cụ
Bản mẫu : Vũ khí công thành
