Triệu Vân – Wikipedia tiếng Việt

Triệu Vân (chữ Hán: 趙雲, bính âm: Zhào Yún;[2] 167- 229), tự Tử Long (子龍), là danh tướng thời kỳ cuối nhà Đông Hán và thời Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Ông là công thần khai quốc nhà Thục Hán, là một vị tướng võ nghệ dũng mãnh, có mưu lược và tận trung vì nước, được binh sĩ Thục Hán ca ngợi là “Hổ uy tướng quân”.[3]

Ông thường được dân gian xem là nhân vật đứng thứ ba trong Ngũ hổ tướng (chức danh hư cấu trong tiểu thuyết), sau Quan Vũ, Trương Phi và trên Mã Siêu, Hoàng Trung. Tuy nhiên, cuốn sử Tam Quốc Chí sử gia Trần Thọ lại xếp Triệu Vân cuối cùng trong “Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện”[4] dựa trên thực tế là sau khi Lưu Bị lên ngôi vương, Triệu Vân chỉ được phong làm Dực quân tướng quân, địa vị và chức tước đứng sau bốn người kia[1] khi Lưu Thiện truy phong tước hầu cho 4 vị Quan Trương Mã Hoàng, Triệu Vân cũng không ở trong số đó (nhờ các tướng lĩnh dâng sớ, tới năm sau thì ông mới được truy phong tước hầu)[5]

Chiến tích nổi bật nhất của Triệu Vân là từng 2 lần xông pha cứu được ấu chúa Lưu Thiện. Là vị tướng có tài năng xuất chúng và tấm lòng tận trung nên ông luôn được triều đình Thục Hán tin tưởng. Chức vụ của ông tuy không cao bằng 4 tướng kia, nhưng ông lại có được vinh dự mà nhiều tướng lĩnh khác không có được, đó là được phong làm “Trung hộ quân”. Đây là chức vụ thống lĩnh cấm quân bảo vệ nơi ở của nhà vua, chỉ có những tướng lĩnh vô cùng được tin tưởng mới được giao cho trọng trách này (nhưng cũng vì phải ở hậu phương bảo vệ hoàng đế nên cơ hội lập công trên chiến trường của Triệu Vân cũng ít đi rất nhiều).

Người đời sau đánh giá rất cao tài năng và tấm lòng trung nghĩa của ông. Triệu Vân và Quan Vũ là 2 vị võ tướng duy nhất trong thời Tam quốc được vinh dự thờ tại Đế vương miếu (được nhà Minh, nhà Thanh xây dựng, trong đó thờ những vị quan văn, võ được đánh giá là tài năng và tận trung nhất qua các triều đại).

Trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, Triệu Vân được gộp chung với Trần Đáo, hình tượng nhân vật Triệu Vân cưỡi ngựa trắng bảo vệ Lưu Bị cũng được vay mượn từ Trần Đáo, người chỉ huy đội quân thân vệ Bạch Nhị dưới trướng Lưu Bị. Cuộc đời Triệu Vân đã trải qua chinh chiến gần 40 năm, lập nên nhiều chiến tích lẫy lừng, lại 2 lần cứu được ấu chúa, nên được tôn xưng là “Thường thắng tướng quân”.

Cuộc đời và sự nghiệp trong chính sử[sửa|sửa mã nguồn]

Những ghi chép về Triệu Vân chủ yếu nằm trong tiểu sử của ông trong Tam quốc chí do sử gia Trần Thọ biên soạn vào thế kỷ thứ 3. Triệu Vân truyện nằm trong quyển 6 của Thục thư, gồm Quan Trương Mã Hoàng Triệu truyện.

Sử gia Trần Thọ là người nghiêm cẩn, Tam quốc chí lại viết theo lối giản lược đương thời nên ông đã lược bỏ khá nhiều tài liệu mà ông cho là không đáng tin cậy hoặc không cần thiết[6] vì thế Triệu Vân truyện tương đối giản lược, chỉ có 346 hán tự. Vào thế kỷ thứ 5, Bùi Tùng Chi chú giải Tam quốc chí, viết thêm vào những trích dẫn từ những nguồn khác như Triệu Vân Biệt truyện (趙雲別傳[7]

Ngoài ra Triệu Vân còn có Thanh Công Kiếm do cha để lại
Triệu Vân sinh tại huyện Chính Định thuộc Q. Thường Sơn ( nay là huyện Chính Định, tỉnh Hà Bắc, phía bắc Trung Quốc ). [ 8 ] Ông được cho là có ngoại hình hùng dũng, uy phong .

Trong Biệt truyện của Trương Thức có truyện viết về Triệu Vân, gọi là ”Vân Biệt truyện“, ghi rằng: “Vân mình cao tám thước, tư nhan hùng vĩ”.[9] Tam quốc chí (Bùi Tùng Chi chú giải) trích dẫn lại lời miêu tả này.[10] Nhà văn La Quán Trung dựa vào đó viết trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa rằng Vân “cao tám thước, mày rậm, mắt to, mặt rộng, má bầu, uy phong lẫm liệt“.[11]

Theo Công Tôn Toản[sửa|sửa mã nguồn]

Trong Q. có loạn, lôi kéo trai tráng, Triệu Vân chiêu mộ quân lính rồi đến xin gia nhập Công Tôn Toản. [ 12 ] Lúc đó Viên Thiệu đoạt Ký châu của Hàn Phức ( năm 191 ), tự xưng Ký Châu mục, nhiều người đến quy phục Thiệu, khiến Toản rất lo ngại. [ 13 ]

Công Tôn Toản thấy Triệu Vân không đi theo Viên Thiệu mà lại đến chỗ mình, mới nói đùa rằng: “Nghe nói người ở quý châu đều đến với họ Viên, chỉ một mình ngươi đổi ý, tỉnh ngộ mà bỏ lối mê đấy ư?“[14]

Vân đáp rằng thiên hạ đang loạn lạc, người tốt kẻ xấu khó phân biệt, dân chúng thống khổ, ai cũng mong theo về với bậc chính nhân, thế nên mới đến chỗ Toản. [ 15 ] Triệu Vân theo Công Tôn Toản chinh chiến, trong đó có những trận đụng độ với Viên Thiệu .

Gặp gỡ Lưu Bị[sửa|sửa mã nguồn]

Lưu Bị vốn là bạn học của Công Tôn Toản, xem như anh trai [ 18 ] lúc này cũng nương nhờ Toản. Bị gặp Triệu Vân, rất quý mến ông và kết giao .Năm 193, Công Tôn Toản giao tranh với Viên Thiệu, cử Điền Khải đi làm thứ sử Thanh châu để chống Viên Thiệu và sai Lưu Bị đi giúp Điền Khải. Triệu Vân cũng được cử đi tháp tùng .

Anh trai của Triệu Vân qua đời, ông cáo từ Công Tôn Toản về quê để tang. Lưu Bị nghĩ Triệu Vân sẽ không trở lại, nắm chặt tay Vân, không nỡ rời xa. Vân nói: “Sẽ không quên ân đức này“.[19]

Phò tá Lưu Bị[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 194, Công Tôn Toản sai Lưu Bị đi cứu Đào Khiêm. Khiêm tuổi già sức yếu, trước khi chết đã tiến cử Lưu Bị làm Từ Châu mục. Trong những năm tiếp theo, Lưu Bị tranh chấp Từ châu với Lã Bố và Tào Tháo .Năm 199, Công Tôn Toản bị Viên Thiệu tàn phá, Thiệu chiếm cứ U châu .Năm 200, Tào Tháo đánh lấy Từ châu, Quan Vũ tạm nương nhờ Tào Tháo, Lưu Bị và Trương Phi thua chạy mỗi người một ngả. Lưu Bị chạy đến Thanh châu nương nhờ Viên Đàm, Đàm đưa Bị đến chỗ Viên Thiệu. Thiệu thân ra khỏi Nghiệp thành 20 dặm đón Bị, đối xử rất tốt. [ 20 ]

Tập hợp lực lượng[sửa|sửa mã nguồn]

Triệu Vân biết tin, đến Nghiệp thành tìm Lưu Bị. Hai người ngủ chung một giường. [ 21 ] Triệu Vân theo lệnh của Lưu Bị, ngầm chiêu tập binh mã được vài trăm người, Viên Thiệu không hay biết. [ 22 ] [ 23 ]Ít lâu sau Viên Thiệu và Tào Tháo đánh lớn, Lưu Bị bỏ Viên Thiệu chạy về phía nam, gặp lại được Quan Vũ và Trương Phi, cùng về Kinh châu theo Lưu Biểu. Triệu Vân theo đi .

Trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa của nhà văn La Quán Trung, nhân vật Triệu Vân và Lưu Bị chưa gặp lại nhau khi Lưu Bị còn ở chỗ Viên Thiệu. Hai người gặp lại nhau sau khi anh em Lưu Bị đã đoàn tụ sau thất bại Từ châu.

Trận Bác Vọng[sửa|sửa mã nguồn]

Khoảng trước năm 204, [ 24 ] Triệu Vân theo Lưu Bị khởi binh từ Tân Dã đi đánh Tào Tháo, qua Nam Dương và Bác Vọng, Trường Sơn ( tức núi Phương Thành ), sau đó đến huyện Diệp ở phía tây nam Hứa Xương. Tướng Tào trấn thủ huyện Diệp là Hạ Hầu Đôn, Vu Cấm và Lý Điển. Lưu Bị đánh huyện Diệp không nổi phải rút lui .Hạ Hầu Đôn mang quân truy kích, Lưu Bị đặt phục binh ở gò Bác Vọng. Triệu Vân tham chiến cùng Lưu Bị vượt mặt Hạ Hầu Đôn và Vu Cấm, bắt sống bộ tướng của Đôn là Hạ Hầu Lan. Hạ Hầu Đôn phải lui binh, còn Lưu Bị cũng không truy kích tiếp, rút về Tân Dã .
Hạ Hầu Lan vốn là người cùng làng với Triệu Vân, từ nhỏ là bạn ông, thế cho nên ông xin với Lưu Bị tha chết cho Lan. Lưu Bị chấp thuận đồng ý. Triệu Vân tuy vì bạn xin hộ nhưng không coi Hạ Hầu Lan là người thân tín, mà nói rõ cho Lan biết nguyên tắc tiến cử việc trong quân. Mọi người đều xem trọng ông là người Để ý đến thận trọng. [ 25 ]

Bảo vệ gia quyến Lưu Bị[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 208, Tào Tháo mang quân đánh chiếm Kinh châu. Lưu Bị giao tranh với Tào Tháo ở Đương Dương, Trường Bản bị thua lớn, bỏ chạy về phía nam. Quân dân Lưu Bị chạy tan tác .Triệu Vân được giao trách nhiệm bảo vệ vợ con của Lưu Bị. Cam phu nhân, cùng con trai nhỏ của Lưu Bị là A Đẩu ( tức Lưu Thiện ) sống sót bảo đảm an toàn, nhưng hai con gái của Lưu Bị đã bị Tào Thuần và Hổ Báo Kỵ bắt. [ 26 ]Trong lúc bồn chồn nhiều người nói Triệu Vân đã bỏ sang hàng Tào nhưng Lưu Bị một mực tin cậy ông. Khi Triệu Vân đem con trai Lưu Bị đến, Bị vô cùng cảm kích, còn những người nghĩ sai về ông rất xấu hổ. [ 27 ]
Tượng Triệu Vân bế A Đẩu phá vòng vây của quân Tào Tháo
Triệu Vân được phong làm Nha môn tướng quân. Ông cùng những tướng của Lưu Bị tham gia liên minh với Tôn Quyền chống Tào Tháo, vượt mặt Tào Tháo ở trận Xích Bích, sau đó đánh chiếm những Q. phía nam Kinh châu. Ông được giao giữ chức Thái thú Q. Quế Dương thay hàng tướng Triệu Phạm .Triệu Phạm có người chị dâu họ Phàn, ở goá 3 năm, rất xinh đẹp, muốn gả cho Triệu Vân, nhưng ông không đồng ý chấp thuận. Sau này Triệu Phạm bỏ trốn, Triệu Vân không bị liên lụy vì việc đó. [ 25 ]Năm 213, Lưu Bị mang quân vào đánh Ích châu. Tôn phu nhân vợ mới của Lưu Bị là em gái Tôn Quyền thường tự ý dắt lính tráng theo hầu diễu võ dương oai, phạm vào pháp lý. Lưu Bị an toàn và đáng tin cậy Triệu Vân, giao ông giữ chức Tư mã ở Kinh châu, quản trị việc trong cung .Tôn Quyền nghe tin Lưu Bị đi vắng, bèn phái một đội thuyền đến Kinh châu đón em gái về. Tôn phu nhân muốn mang theo con Lưu Bị là Lưu Thiện lúc đó mới 7 tuổi, về theo. Triệu Vân nghe tin, vội cùng Trương Phi mang quân ra chặn sông, khuyên Tôn phu nhân ở lại nhưng Tôn phu nhân không nghe. Hai tướng đành để Tôn phu nhân đi, nhưng buộc phu nhân để lại Lưu Thiện .

Vào Tây Xuyên giúp Lưu Bị[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 214, Lưu Bị trở mặt đánh Lưu Chương. Việc chiếm Ích châu gặp khó khăn vất vả, Lưu Bị phải quay về ải Hà Manh. Triệu Vân được lệnh cùng Trương Phi, Gia Cát Lượng mang quân vào Tây Xuyên trợ chiến. Ông cùng Gia Cát Lượng và Trương Phi đánh về phía tây, bình định những huyện. Khi đến Giang châu, [ 28 ] Triệu Vân từ Mân Giang tiến lên Giang Dương rồi vào hội binh với Gia Cát Lượng ở Thủ Đô .Sau khi chiếm được Giang châu, Trương Phi cùng Gia Cát Lượng đi theo đường phía bắc, còn Triệu Vân cầm cánh quân đi theo đường phía nam, cùng hội ở Lạc Thành. Ông theo đường phía tây nam xuống chiếm Giang Dương, tiến vào Q. Kiện Vi, rồi lên phía bắc qua Nội Giang, Tư Trung, Giản Dương. Sau đó Triệu Vân hội binh với Trương Phi và Gia Cát Lượng cùng giúp Lưu Bị đánh hạ Lạc Thành .Lưu Chương đầu hàng. Lưu Bị giành được Tây Xuyên, Triệu Vân được phong làm Dực quân tướng quân. Nhiều người yêu cầu chia nhà cửa, ruộng vườn ở Thủ Đô làm phần thưởng cho những tướng. Triệu Vân phản đối, ông nói : [ 25 ]

Xưa kia Hoắc Khứ Bệnh diệt Hung Nô mà nhà cửa không có. Nay quốc tặc không như Hung Nô, chúng ta không nên tham sự yên ổn. Đợi đến khi bình định được thiên hạ, chúng ta ai nấy trở về trồng dâu cấy lúa trên đất của mình, thế mới phải. Trăm họ Ích châu vừa trải qua loạn lạc, ruộng vườn nên trả cho họ cày cấy làm ăn. Như thế chúng ta mới làm họ yên lòng và mới trưng dụng được sức người sức của họ được

Lưu Bị nghe theo, nhờ vậy Ích châu được không thay đổi dưới chính quyền sở tại mới .

Đánh lui quân Tào, lập công ở Hán Thủy[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 219, Lưu Bị mang quân đánh sang Hán Trung mà Tào Tháo vừa chiếm của Trương Lỗ. Trận đầu này. Hoàng Trung vượt mặt giết chết tướng Tào là Hạ Hầu Uyên. Tào Tháo khởi 20 vạn quân sang Đông Xuyên, vận theo rất nhiều lương thảo dưới chân núi Bắc Sơn .Hoàng Trung cho rằng hoàn toàn có thể đánh cướp lấy lương thực của Tào Tháo, bèn mang quân đánh. Quá thời hạn định ước với nhau và chưa thấy Hoàng Trung trở về, Triệu Vân bèn mang vài chục kị binh đi thám thính, đúng lúc chạm trán với quân Tào cứu được Hoàng Trung. Tào Tháo ở Dương Bình biết tin, liền xuất đại quân ra vây hãm. Gặp quân Tào phần đông nhưng Triệu Vân không sợ hãi mà xông trước trận, cùng những kị binh phá vỡ vòng vây. Quân Tào lo ngại không dám lại gần, Triệu Vân vừa đánh vừa lui. Quân Tào thấy Triệu Vân ít người, ào ào đuổi theo, Triệu Vân cố sức đánh tan nhiều đợt truy kích của quân Tào, ngoảnh lại thấy bộ tướng Trương Trứ còn mắc trong vòng vây, lại đánh vào trong hàng ngũ quân Tào, cứu được Trương Trứ cùng thoát ra, quay trở lại trại. [ 29 ]Trong trại quân Thục, Miêu dương trưởng là Trương Ký thấy quân Tào đánh đến trại, ý kiến đề nghị đóng chặt cổng lại để thế thủ, nhưng Triệu Vân không nghe theo, ý kiến đề nghị mở toang cổng trại, lệnh cho quân sĩ im hơi lặng tiếng. Tào Tháo đuổi đến nơi, thấy trại quân Thục không cờ không trống, nghi là có phục binh nên lấm tấm rút về. Quân Tào vừa quay sống lưng, Triệu Vân lập tức truyền lệnh, quân Thục nhất loạt bắn tên ra, còn Triệu Vân hạ lệnh thúc trống, tù và ầm ĩ. Quân Tào sợ bị đuổi riết vội xô nhau chạy một mạch tới bờ sông Hán Thủy, dẫm đạp lên nhau, bị rơi xuống sông chết khá nhiều. [ 30 ]

Hôm sau, Lưu Bị đến tận nơi, hết lời khen ngợi ông là “một thân toàn đảm”. Từ đó trong quân gọi ông là “Hổ uy tướng quân”.

Can gián đánh Ngô[sửa|sửa mã nguồn]

Tôn Quyền tập kích Kinh châu, Quan Vũ bị bắt và bị sát hại. Lưu Bị tức giận khởi đại quân đi báo thù. Triệu Vân khuyên Lưu Bị : [ 31 ]

Giặc nước là Tào Tháo chứ không phải Tôn Quyền. Hơn nữa, nếu diệt được Tào Tháo, Tôn Quyền ắt phải thần phục. Hiện nay tuy Tào Tháo đã chết, nhưng con là Tào Phi lại cướp ngôi nhà Hán. Chúng ta hãy thuận theo lòng dân hãy chiếm lấy Quan Trung, giữ chặt vùng thượng du Vị Thủy, Hoàng Hà mà thảo phạt nghịch tặc. Như vậy các nghĩa sĩ ở Quan Đông sẽ kéo nhau đến tiếp vương sư. Nay ta gạt Ngụy sang một bên để đánh Ngô, chỉ sợ vừa mới đánh nhau đã không sao rút ra nổi

Lưu Bị không nghe theo, thân chinh khởi binh đánh Ngô, để Triệu Vân ở lại giữ Hán Trung. Năm 222, Lưu Bị đại bại ở Hào Đình, Triệu Vân mang quân đến Vĩnh An tiếp ứng đón rước, quân Ngô lui về .

Thời Lưu Thiện[sửa|sửa mã nguồn]

Lưu Bị mất, ông liên tục Giao hàng Lưu Thiện. Năm 223, Triệu Vân được Lưu Thiện phong làm Trung hộ quân, Chinh nam tướng quân, Vĩnh Xương đình hầu, sau đó thăng lên Trấn đông tướng quân .Năm 227, Triệu Vân cùng thừa tướng Gia Cát Lượng tập trung quân đội ở Hán Trung chuẩn bị sẵn sàng đánh Ngụy. Triệu Vân khi đó đã 60 tuổi vẫn đích thân xuất chinh ra trận nhằm mục đích biểu lộ lòng trung với nước .Năm 228, Gia Cát Lượng ra quân, Triệu Vân được cử đi cùng Đặng Chi mang ít quân ra Tà Cốc, còn mình khởi đại quân ra Kỳ Sơn. Trong lúc Nhai Đình thất thủ khiến Gia Cát Lượng phải lui đại quân về Hán Trung thì Triệu Vân và Đặng Chi cũng chỉ có ít quân. Ông bèn dùng kế nghi binh cố thủ, sau bị quân Tào Chân tiến công ở Cơ Cốc phải rút về. Triệu Vân đi chặn hậu, quân Thục rút lui có kỷ luật .
Về nước, ông bị giáng chức thành Định quân tướng quân. [ 30 ] Gia Cát Lượng thấy ông không để tổn thất quân sĩ, được cho phép ông lấy vải vóc để thưởng cho quân, nhưng ông khước từ vì đội quân của ông đã để thua trận không đáng nhận thưởng .

Vân biệt truyện viết: Gia Cát Lượng nói: “Việc rút quân ở Nhai Đình, binh tướng ta chẳng ai không bị thiệt hại, việc lui quân ở Cơ Cốc, binh tướng ở đấy chẳng mấy tổn thất, sao vậy?” Đặng Chi thưa rằng: “Vân tự thân đi đoạn hậu, quân tư trang vật dụng, đều không bỏ sót, binh tướng được vô sự nên không tổn thất gì.” Vân lấy được nhiều quân tư trang và vải lụa thừa, Gia Cát Lượng sai đem những vật ấy ban cho tướng sỹ của Vân, Vân nói rằng: “Việc quân đã bất lợi, sao có thể nhận phần thưởng được? Xin đưa hết những vật phẩm ấy vào phủ
khố ở Xích ngạn, đợi đến tháng 10 sang Đông giá rét mà ban thưởng”. Gia Cát Lượng rất lấy làm phải và nghe theo.

Miếu thờ và tượng Triệu Vân tại Chính Định, Hà Bắc, Trung QuốcNăm 229, Triệu Vân bị bệnh mất ở Hán Trung, quân sĩ nước Thục vô cùng nuối tiếc. Mãi tới năm 260, Lưu Thiện mới truy phong cho những tướng đã quá cố, thì 4 vị Quan Vũ, Trương Phi, Mã Siêu và Hoàng Trung đều được truy tặng tước hầu, chỉ có Triệu Vân không ở trong số đó .Đại tướng quân Khương Duy và 1 số ít tướng lĩnh tỏ ra bất bình với Lưu Thiện về việc này, ý kiến đề nghị phải truy phong cho ông. [ 5 ] Sang năm 261, Lưu Thiện mới truy phong ông làm ” Thuận Bình hầu ” ( 順平侯 ) .
Triệu Vân có hai người con trai là Triệu Thống và Triệu Quảng. Chính sử không ghi chép nhiều về con trưởng của ông. Riêng người con thứ thì trở thành thuộc cấp của Khương Duy và chết tại trận Đạp Trung. Có một nhánh con cháu là theo Lưu Thiện dời đến Lạc Dương ( Lạc Dương, Hà Nam ngày này ), sau này không rõ thế nào. Ngoài ra ông còn có thêm 1 người con gái là Triệu Tương .Các câu truyện dân gian kể rằng ông rất chung tình, có một người vợ tên Mã Vân Lộc. Bà vốn là em gái của Mã Siêu, sau được gả cho Triệu Vân. Không chỉ chiếm hữu vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành, bà còn thành thạo cưỡi ngựa bắn cung, đặc biệt quan trọng thương pháp của bà là vô song do được truyền thụ lại từ Mã gia. Không rõ độ xác nhận của câu truyện dân gian này tới đâu vì sử sách không ghi lại .
Triệu Vân là tướng có uy dũng, ông đánh thắng nhiều trận, lập nhiều công lao cho nhà Thục Hán. Còn trong màn trướng, ông là người chính trực, lâm sự bình tĩnh, một lòng vì nước, rất được lòng mọi người. Trong việc chính vì sự, Triệu Vân cũng được xem là người có tư duy nhạy bén, tâm lý thấu đáo. [ 32 ] Triệu Vân biết dùng mưu kế ứng biến nên cầm quân hiếm khi gặp thất bại, ông lôi kéo những tướng không nên đòi ban thưởng để triều đình có nguồn lực bồi dưỡng sức dân, lại khuyên Lưu Bị không nên đánh Đông Ngô. Những điều này cho thấy ông là một vị tướng không chỉ có võ nghệ xuất chúng mà còn có mưu lược quân sự chiến lược, tư duy chính trị thâm thúy .Ông cũng là tấm gương tiêu biểu vượt trội về lòng trung thành với chủ của một vị tướng. Triệu Vân Giao hàng nhà Thục Hán suốt hơn 30 năm, một lòng tận trung không đổi, đã từng 2 lần cứu được Hậu chủ Lưu Thiện ( 1 lần trong trận Trường Bản, 1 lần ngăn ngừa được việc Tôn Thượng Hương lén đem ấu chúa về nước Ngô ). Chiến tích bế Lưu Thiện, hộ tống Cam phu nhân nâng tầm vòng vây của quân Tào Tháo trong trận Đương Dương – Trường Bản được coi là điển tích mẫu mực về tấm lòng không màng gian truân, lao vào cứu chúa. Đời sau có thơ khen rằng :

Hồng quang chói lọi cánh rồng bay

Vó ngựa xông pha thoát vòng vây

Bốn mươi hai năm mệnh thiên tử

Là nhờ Tướng quân trổ thần uy.

Thừa tướng, nhà sử học nhà Tống là Tư Mã Quang đã làm thơ ca ngợi chuyện Triệu Vân ở Trường Bản :

Cỏ Đương Dương, cỏ Đương Dương.

Đốm đốm quầng quầng như máu nhuộm.

Cho hỏi năm xưa có tích gì?

Tử Long một trận chém chinh kỳ.

Quân tướng Tào Công hồn bay lạc.

Vượt qua vòng vây cứu ấu quân.

Đến nay máu ấy còn vương vất.

Chẳng gặp anh hùng, uất hận thay!.

Lưu Bị từng có khen Triệu Vân rằng “Tử Long quả thật một thân toàn đảm vậy”, chữ ‘đảm’ có nghĩa là khí phách, lòng dũng cảm. Đây là một nhận xét rất chính xác về con người ông.

Triệu Vân cũng có cung cách sống rất mẫu mực. Ông chung tình với vợ,[cần dẫn nguồn] dù có địa vị cao mà vẫn không nạp thêm thê thiếp như hầu hết các tướng khác.[cần dẫn nguồn] Trong nhà thì ông sinh hoạt giản dị, không hoang phí xa xỉ, ra ngoài thì cư xử hòa nhã, vào triều thì không gây bè kết phái. Tam Quốc Chí chép: “Triệu Vân chẳng bao giờ nhờ vả người thân gần, mưu tính thận trọng tuỳ từng việc. Tiên chủ vào Ích châu, Vân lĩnh chức Tư mã đốc trách việc giữ quân doanh… Tiên chủ thấy Vân nghiêm nghị cẩn trọng, tác phong đường hoàng, mới giao cho đặc trách chưởng quản nội sự”.

Dưới trướng Lưu Bị có 3 võ tướng tài năng đã theo ông từ sớm nhất và tuyệt đối trung thành là Quan Vũ, Trương Phi và Triệu Vân. Nhưng Quan Vũ có nhược điểm là kiêu ngạo, còn Trương Phi có nhược điểm là nóng nảy, cư xử thiếu thân ái với thuộc hạ, và cả hai đều “lấy sở đoản chuốc lấy thất bại” (vẫn trích Tam Quốc Chí). Sau này Lưu Bị có thêm Mã Siêu và Hoàng Trung, nhưng Mã Siêu có nhược điểm là hung hăng thô bạo, còn Hoàng Trung thì từng bỏ chủ cũ mà hàng Lưu Bị. Chỉ có Triệu Vân là không có nhược điểm gì về tính cách, nên dù địa vị và chức tước thấp hơn bốn tướng kia, ông vẫn có thể được xem là võ tướng toàn diện nhất.

Vân biệt truyện chép Lưu Thiện viết chiếu khen ông rằng: “Xưa kia Vân theo Tiên đế, trải nhiều khó nhọc. Khi trẫm còn nhỏ dại, bước đường gian nan, nhờ cậy lòng trung, vượt được nỗi hiểm nguy. Ban cho thụy hiệu để tỏ rõ công trạng lớn lao, người ngoài chớ bàn bạc mà dị nghị.” Đại tướng quân Khương Duy bàn rằng: “Triệu Vân trước theo Tiên đế (Lưu Bị), trải nhiều lao khó, sửa sang thiên hạ, tuân thủ phép tắc, công trạng đáng ghi vào sách sử. Trận chiến Đương Dương, nghĩa như vàng đá, tận trung với chúa, vua tưởng nhớ ban thưởng, lễ nghĩa đủ đầy đến kẻ bầy tôi đã quên cả thân mình. Chết vẫn biết rằng, thân danh chẳng nát; sống cảm ân đức, danh chẳng phai mờ. Kính cẩn theo khuôn phép mà xét thụy, nhu thuận hiền hậu ấy là Thuận, làm việc thuận ngôi thứ, khắc chế được tai hoạ, ấy là Bình, ứng theo phép đặt cho thuỵ là Thuận Bình hầu.“

Người con trai thứ của Triệu Vân là Triệu Quảng cũng là võ tướng, là thuộc cấp của đại tướng Khương Duy và đã tử trận tại Đạp Trung. Cha con họ Triệu thật xứng đáng với lời khen “trung thần sinh hiếu tử”, đều là tấm gương nghĩa sĩ tận trung báo quốc vậy.

Hình tượng trong tác phẩm văn học[sửa|sửa mã nguồn]

Triệu Vân trong trận Trường BảnNhân vật Triệu Vân trong tiểu thuyết Tam quốc diễn nghĩa ( thế kỷ 14 ) của nhà văn La Quán Trung được gộp chung với Trần Đáo, những công trạng của Trần Đáo cũng được gộp cho Triệu Vân. Hình tượng Triệu Vân cưỡi ngựa trắng cũng được vay mượn từ Trần Đáo, người chỉ huy quân hộ vệ Bạch Mạo [ Nhị ] dưới trướng Lưu Bị. Binh khí yêu dấu của Triệu Vân là cây giáo bạc Lương Ngân Long Đảm Thương .Nhân vật Triệu Vân được thiết kế xây dựng như thể trợ thủ đắc lực của thừa tướng Gia Cát Lượng. Lượng có mưu trí hô phong hoán vũ, hoàn toàn có thể thống kê giám sát được hết mọi mưu kế của kẻ địch, còn Triệu Vân là người nhận lệnh đi thi hành, luôn luôn thành công xuất sắc .

Nhân vật Triệu Vân còn được được mệnh danh là một trong “ngũ hổ tướng” của Lưu Bị. Nhưng các sử gia khẳng định Triệu Vân không được đứng ngang hàng với 4 vị tướng kia:[33] Khi Lưu Bị xưng vương đã phong 4 chức vụ quân sự cao nhất cho 4 người: Quan Vũ là Tiền tướng quân, Trương Phi là Hữu tướng quân, Mã Siêu là Tả tướng quân và Hoàng Trung là Hậu tướng quân, còn Triệu Vân chỉ là Dực quân tướng quân đứng dưới 4 người đó, dù xét về công lao và thời gian phục vụ thì Triệu Vân đều hơn Hoàng Trung và Mã Siêu. Điều này gây khó hiểu cho chính các sử gia.[34] Thật ra, dưới quyền Lưu Bị đương thời không có ngũ hổ tướng, khái niệm này do nhà văn La Quán Trung theo truyện dân gian lưu truyền mà đặt ra.[33][35]

Về tuổi tác Triệu Vân, La Quán Trung nói mang tính ước lệ. Một mặt ông luôn được miêu tả là người tươi tắn, những nhà làm phim Tam Quốc diễn nghĩa cũng xếp tuổi ông dưới Lưu Quan Trương và để Lưu Thiện gọi ông là ” chú Tư “, khuôn mặt ông trong điện ảnh thời Lưu Bị còn sống luôn người trẻ tuổi tráng kiện. Nhưng khi ông theo Gia Cát Lượng ra Kỳ Sơn lần thứ nhất năm 228, La Quán Trung lại nói Triệu Vân đã 70 tuổi ; theo đó tính ngược lại thì Triệu Vân còn lớn hơn Lưu Bị 2 tuổi. Do vậy, số lượng 70 tuổi có lẽ rằng chỉ là diễn đạt ước lệ, nhằm mục đích cho thấy Triệu Vân đã già mà vẫn kiên cường, quyết tâm ra trận .Hình ảnh nhân vật Triệu Vân trong Tam Quốc Diễn Nghĩa được miêu tả là viên tướng đánh trận dũng mãnh, quả cảm nhưng chắc như đinh, tận tụy. Đặc biệt chân dung nhân vật Triệu Vân điển hình nổi bật trong trận Đương Dương – Trường Bản, như một đại anh hùng một mình cưỡi Bạch Long mã vừa bế A Đẩu vừa phá vây hàng vạn quân Tào .

Nhà văn mô tả rất ly kỳ hấp dẫn, đầy hào hùng và bất khuất. Người vợ đi theo trông coi A Đẩu không phải Cam phu nhân (mẹ đẻ A Đẩu) mà là My phu nhân (vợ cả Lưu Bị). My phu nhân đã bị thương mà Triệu Vân chỉ có một con ngựa, không thể cõng được cả ba người, vì vậy bà quyết định trao A Đẩu cho Triệu Vân rồi lao xuống giếng tự sát để khỏi vướng chân ông. Thấy My phu nhân vì đại nghĩa mà tráng liệt hy sinh, Triệu Vân vô cùng đau thương, ông bái lạy rồi buộc chặt A Đẩu vào lưng, cưỡi ngựa chạy đi tìm Lưu Bị. Dọc đường ông bị quân Tào bao vây, bèn lao thẳng vào đám quân Tào giết địch không biết bao nhiêu là kể, đâm chết hàng loạt tướng Tào (đa phần là nhân vật hư cấu). “Tào Tháo nói: – Thực là hổ tướng, ta nên bắt sống lấy. Liền sai ngươi tế ngựa đi truyền báo cho các nơi rằng: – Triệu Vân đi đến đâu, không ai được bắn lén, chỉ cốt bắt sống thôi. Nhờ lệnh ấy, Triệu Vân thoát được nạn. Đó cũng là phúc của A Đẩu nữa.”[36]

Do Tào Tháo ra lệnh không được dùng cung tên bắn lén nên quân Tào phải đánh trực diện với ông, nhưng không ai đủ sức địch nổi Triệu Vân. Sau khi chiến đấu một lúc lâu, Triệu Vân đột phá được trận “Bát môn kim tỏa” của quân Tào, vượt qua vòng vây trở về gặp Lưu Bị. Khi trở về, Lưu Bị đã vứt A Đẩu xuống đất mắng: “Vì mày suýt nữa ta mất một đại tướng!”.

Trong trận đó, ông đã giết được 50 viên tướng Tào (đều là hư cấu), chặt gãy 2 lá cờ to, lấy được gươm báu Thanh Công (青釭) – Thanh gươm báu mạ vàng (hư cấu) của Tào Tháo, có thể chém gãy các loại binh khí – sau khi đâm chết nhân vật hư cấu Hạ Hầu Ân.

Bài thơ của nhà văn La Quán Trung ca tụng nhân vật Triệu Vân một mình cứu chúa trong trận Đương Dương – Trường Bản :

Máu đỏ chan hòa áo giáp hồng

Đương Dương ai kẻ dám tranh hùng

Xưa nay cứu chúa xông trăm trận

Chỉ có Thường Sơn Triệu Tử Long

Đến khi tuổi già, Triệu Vân vẫn đích thân ra trận để tỏ lòng tận trung với Thục Hán, họ La có bài thơ ca tụng ông như sau :

Một người một ngựa một cây thương.

Tuổi bảy mươi rồi sức vẫn cường.

Bốn tướng một tay khua sạch nhẵn.

Anh hùng nào khác trận Đương Dương

Các chiến tích hư cấu[sửa|sửa mã nguồn]

Triệu Vân lẫn Trần Đáo đều không có thành tích giao đấu tay đôi nào được ghi lại trong sử sách ( những sử gia chỉ ghi rằng họ đã tham gia rất nhiều trận đánh và cũng đã đánh thắng nhiều trận, nhưng không ghi rõ tên những viên tướng địch mà họ đã vượt mặt hoặc giết chết ). Nhân vật Triệu Vân trong tiểu thuyết được miêu tả đã dùng thương đâm chết rất nhiều nhân vật khác ( cả lịch sử dân tộc lẫn hư cấu ) :
Như vậy trong số những nhân vật mà Triệu Vân ” đâm chết ” trong tiểu thuyết, phần lớn đều là nhân vật hư cấu, chỉ có ba người là nhân vật lịch sử dân tộc : Chu Nhiên ( mất sau Triệu Vân 20 năm ), Cao Lãm ( không biết năm mất, nguyên do mất ), Khúc Nghĩa ( bị Viên Thiệu xử tử ) .

Trong văn hóa truyền thống[sửa|sửa mã nguồn]

Triệu Vân là hiện tượng đặc trưng nổi bật tại Trung Quốc phổ biến trong văn hóa, văn học, nghệ thuật và những giai thoại. Triệu Vân là một anh hùng nổi tiếng từ thời kỳ Tam Quốc, được dân gian khai thác truyền qua nhiều thế kỷ. Ông trở thành một cái tên quen thuộc do sự phổ biến của cuốn tiểu thuyết lịch sử Tam Quốc Diễn Nghĩa.

Triệu Vân đôi khi xuất hiện như một vị thần cửa trong ngôi đền Trung Quốc và đạo giáo ở Hà Nam, cùng với “người anh vợ”[cần dẫn nguồn] là Mã Siêu.

Truyện kể dân gian[sửa|sửa mã nguồn]

Các câu chuyện dân gian kể rằng ông rất chung tình, có một người vợ tên Mã Vân Lộc. Bà vốn là em gái của Mã Siêu sau được gả cho Triệu Vân. Không chỉ sở hữu sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành, bà còn thành thạo cưỡi ngựa bắn cung, đặc biệt thương pháp của bà là vô song do được truyền thụ lại từ Mã gia.[cần dẫn nguồn]

Một câu truyện dân gian Trung Quốc nói về cái chết của Triệu Vân không được đề cập trong Tam Quốc Diễn Nghĩa. Trong câu truyện này, Triệu Vân không khi nào bị thương trong trận chiến trước đây, vì thế không có vết sẹo nào trên khung hình của mình. Một ngày, trong khi ông đang tắm, vợ ông nghịch ngợm châm ông với một cây kim may. Triệu Vân mở màn chảy máu đầm đìa và sau cuối chết vì sốc .

Triệu Vân được kể là có mắt rồng, sống mũi diều hâu, lưng sói, tay vượn, cưỡi Bạch Long mã[cần dẫn nguồn]. Với cây “Long Đảm Lượng ngân thương” và bộ giáp màu bạc, Triệu Vân đã chinh chiến gần 40 năm, diệt hàng chục võ tướng địch[cần dẫn nguồn] và 2 lần cứu được ấu chúa, được người đời tôn xưng là “Thường thắng tướng quân”.

Trong Tam quốc chí bình thoại, sau khi qua đời, Triệu Vân đã hiện về báo mộng cho Thừa tướng Gia Cát Lượng. Ông giãi bày nỗi hận rằng tuổi thọ của mình đã hết, không thể tiếp tục tận trung báo quốc được nữa: “Thừa tướng, Tử Long đã già rồi. Ước nguyện của Tiên đế, tôi không còn có thể tận lực thực hiện, đại nghiệp phục hưng Hán thất giờ chỉ dựa vào một mình Thừa tướng thôi. Tử Long chết không nhắm được mắt, Thừa tướng!”

Phim và truyền hình[sửa|sửa mã nguồn]

Sử sách không ghi chép về vũ khí và trang bị của Triệu Vân, nhưng do tác động ảnh hưởng từ truyện kể dân gian nên những tác phẩm mỹ thuật, phim ảnh ngày này thường miêu tả Triệu Vân rất điển hình nổi bật với cây ” Long Đảm Lượng ngân thương “, cưỡi ngựa trắng và mặc bộ giáp màu bạc .

Năm 2008, Phim Hongkong Tam Quốc: Sự phục sinh của Rồng dựa trên câu chuyện trong tiểu thuyết Tam Quốc Diễn Nghĩa. Nó được đạo diễn bởi Lý Nhân Cảng và ngôi sao Hongkong Lưu Đức Hoa vào vai “Triệu Tử Long”. Diễn viên đại lục Hồ Quân miêu tả Triêu Vân trong Đại chiến Xích Bích của đạo diễn Ngô Vũ Sâm, phần 2 của trận chiến sử thi trong phim Đại Chiến Xích Bích.

Những diễn viên đáng chú ý quan tâm đã đóng vai Triệu Vân trong loạt phim truyền hình gồm có :Trương Sơn, Dương Phàm, Hầu Vĩnh Sinh trong Tam Quốc Diễn Nghĩa ( 1994 ) .Nhiếp Viễn trong Tam Quốc Diễn Nghĩa ( 2010 ) .Ban Kiệt trong Chung Cực Tam Quốc .Lâm Canh Tân trong Võ thần Triệu Tử Long ( năm nay ) .

Triệu Vân là một trong 5 hổ tướng được hầu hết người chơi chiêu mộ trong NES RPG Destiny of an Emperor.

Triệu Vân là nhân vật mở mặc định trong dòng game Dynasty Warriors và Warriors Orochi của hãng Koei. Ông thường xuất hiện nổi bật trên trang bìa của mỗi tiêu đề, và thường xuyên được sử dụng bởi các nhà phát triển trong ảnh chụp màn hình và các tài liệu quảng cáo cho bản phát hành sắp tới. Ông cũng xuất hiện trong dòng game chiến thuật Romance of the Three Kingdoms của hãng Koei.

Trang phục Xin Zhao Triệu Tử Long trong game Liên Minh Huyền Thoại được phong cách thiết kế dựa trên nhân vật Triệu Vân .

Triệu Vân cũng có mặt trong game Lost Saga.

Triệu Vân còn là một vị tướng trong Liên Quân Mobile .Triệu Vân cùng hàng loạt những tướng lĩnh trong thời kì này đều được khắc họa trong tựa game giải pháp Total War : Three Kingdoms .

• Trần Thọ, Tam quốc chí, bản Thục thư
• La Quán Trung, Tam quốc diễn nghĩa
• Tư mã Quang, Tự trị thông giám
• Lê Đông Phương, Vương Tử Kim (2007), Kể chuyện Tần Hán, Nhà xuất bản Đà Nẵng
• Lê Đông Phương (2007), Kể chuyện Tam Quốc, Nhà xuất bản Đà Nẵng
• Trịnh Phúc Điền, Khả Vĩnh Quyết, Dương Hiệu Xuân (2006), Tướng soái cổ đại Trung Hoa, tập 1, Nhà xuất bản Thanh niên.
• Dịch Trung Thiên (2010), Phẩm Tam Quốc, tập 2, Nhà xuất bản Công an nhân dân.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: thabet
Category: Game